30 Mart 2014 Yerel Seçimleri öncesinde AK Parti hükümeti “Seçim Yatırımı” olduğu anlaşılan bir kararla 4 Mart 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan bir kararla Toplu Taşıma’yı 65 yaş üzeri için “bedava” yapıyor. Yönetmelik “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı” tarafından hazırlanmasına rağmen kararı ilk duyuran ve sahiplenen dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş. Karar sadece 65 yaş üzeri değil %40 üzeri engellileri, Şeref Aylığı veya Vatana Hizmet Tertibi’nden aylık alanların, Harp ve vazife malullerinin, Devlet sporcularının kendilerini, eşleri, anne ve babaları ile 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocuklarını da kapsıyor. Fakat 65 yaş üstü haricindekilerin sayısı ülke nüfusunda çok ciddi bir orana tekabül etmiyor. Büyük çoğunluğu 65 yaş üstü olmak üzere toplam 6 milyonluk bir nüfusun yararlanması istenilen bir uygulama. Şehir içi ulaşımda kamuya ait toplu taşıma araçları yanında kamu tarafından yetkilendirilmiş toplu taşıma araçlarında da uygulama geçerli. “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı” anlaşmalı araçlara kategorisine göre aylık 600 ile 1.000 lira arası bir ödeme yapıyor. Karar 65 yaş üzerinde sevinçle karşılanmış ama kısa sürede anlaşmalı toplu taşıma araçları bu uygulamanın kendileri için uygun olmadığını dile getirmeye başlamışlar. İstanbul başta olmak üzere bazı illerde eylem de yapmışlar fakat sonuç alamamışlar. Ülke geneline yayılan hoşnutsuzluk herkesin birbirine tavır almasına neden oldu: -Büyük şehirlerde yaşlılar yüzünden araçlarda yer bulamadığı şikayetiyle gençler veçalışanlar, -Karda kışta araç beklerken “yaşlı-bedavacı” diye toplu taşıma araçlarının durmadan geçtiği 65 yaş üstü insanlarımız, -65 yaş üstü-engelli vs. tarafından şikayet edildiği için ceza yiyen sürücüler; hepsi birbirine karşı gerilmişler. Bu gerilim sonucu ortaya çıkan; engellinin-gazinin araçtan atılması gibi toplum vicdanını yaralayan bir çok olay da basında yer aldı, gerilim tırmandı. Geçenlerde yerel haber sitelerimizden “Muğla’dan Haber Var” sayfasında 13 Ocak’ta “Hak mı, lütuf mu? tartışmaları devam ediyor” başlıklı bir paylaşım yayınlandı. Bu yayınla konunun “Bir dokun bin ah işit”lik bir konu olduğu bir kez daha anlaşıldı. Yapılan yorumlardan genelde taşımacılık yapan vatandaşların konudan ne kadar muzdarip olduğu anlaşılıyor. Ancak şikayetlerin haklı tarafları kadar yaşlıları aşağılama vehakaret etme gibi haksızları da oldukça bol. (Bu konuda 13 Şubat tarihli Dalaman Gazetesi sayfasında yayımlanan“65 Yaş kartı kullanan yaşlıların çektiği işkence” başlıklı başka bir haber de sıkıntıları dile getirmekte.) “BEDAVA DİYE BU KADAR ÇOK MU KULLANILIR?” Minibüs esnafının eleştirilerinin bir kısmını; “bedava diye bu kadar çok mu kullanılır?” başlığı altında toplayabiliriz. Bazıları Büyükşehir Belediyesi’ni eleştiriyor. Bir kısmı hızını alamamış basın mensupları bedava taşınmasınlar diye kampanya başlatmış. (Aslında Ortaca-Dalaman-Köyceğiz’de bu karta sahip sadece 1 basın mensubu var) Ortaca’da minibüs sahiplerinin hedefinde bu işlerin müsebbibi olarak gördükleri Büyükşehir Belediyesi var. Büyükşehir’le aralarındaki sorunlar eskiye dayandığı için diyalog kanalları da çalışmaz durumda. (Büyükşehirle ilgili dile getirdikleri sorunlarını belki başka bir yazının konusu yapmak lazım) En temel eleştirileri: Yasanın uygulanması için Büyükşehir’e 5 yıl süre tanınmasına rağmen neden hemen uygulamaya konulduğu. Ama 5 yıl sonra da olsa yasa yürürlüğe girecekti ve bu olumsuzluklar 5 yıl ertelemeyle de olsa yaşanacaktı. Sorun 65 yaş üstünün ücretsiz taşınmasında değil. Sorun bu maliyetin esnaf üzerinden karşılanmasında. “1 ayda 5 bin liralık bedava yolcu taşımışım, bana ödenen para bin lira” diye dert yanıyor minibüsçü. Yasa böyle: “taşımazsa cezayı sen yazmak zorundasın” diyor Büyükşehir Belediyesi. Hiçbir şey demiyor, yasayı getiren Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Yani bakanlık vatandaşa bir imkan sağlıyor ama maliyetinin bir kısmını esnafa zorla dayatıyor. Şunu diyebilirsiniz: “Minibüs çalıştırmanın koşullarını devlet böyle belirlemiş. İsteyen yapar istemeyen yapmaz” Birincisi minibüsçülük yeni icat edilmiş bir iş değil. Bir işin koşulları insanlar o işe girecekleri zaman belirlenir, sonradan koyacağınız koşulların yıkıcı olmamasına dikkat etmelisiniz. İkincisi hükümet bu yasayı çıkarırken yaşlıların bu kadar mobilize olup devamlı dolaşacaklarını öngörememiş olabilir. Tahminlerin üzerinde bir maliyet çıkmış olabilir. Siz bunu hükümet olarak bir kenardan sessizce seyredemezsiniz. Yeni koşullara göre değişikliğe gidersiniz. Mesela, herkese belli bir kontur limiti koyarsınız ve kullanılan kontur kadar minibüsçüye ödemesini yaparsınız. O zaman minibüsçü de müşteri potansiyeli arttı diye memnun bile olur zaten. Ulaşımda “65 yaş üstü” tartışması ayyuka çıktığı için bu hafta işlemeye çalıştım. Yoksa sıkıntı çok. Aslına bakarsanız benim şahsen rahatsız olduğum konuların başında ülkemizde toplu taşımada minibüs kullanılması. Sohbet ettiğim kooperatif başkanına bunu da söyledim. Minibüsçülerin karşı çıkması yüzünden bu düzen değişmiyor zannediyordum. Kooperatif başkanı “Tam tersi; Büyükşehir her iki minibüsü birleştirip tek minibüs yapılacak dediği zaman biz otobüse çevirmeyi teklif ettik kabul etmediler” dedi. Çok ilginç. Hadi bir şikayet konusunu daha (tehlike arz ettiği için) paylaşıp şimdilik toparlayalım: Araçların çıkış ve varışlarında saat tahdidi uygulaması var. Mesela Muğla’dan çıkan bir minibüs -diyelim- 1,5 saatte Ortaca’ya girmek zorunda. Araç yolcu bulacağım derken Muğla merkezden sallana sallana 20 dakikada çıkıyor. Sonra arayı kapatacağım diye 120 kilometre hızla seyahat ediyor” Alt alta yazsanız destan olacak kadar sorun dile getiriliyor. Sonuç: “65 yaş” olayını var olan hakları geri almadan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın çözmesi gerekiyor. Büyükşehirin yurttaşlarla ve esnafla diyalog kanallarını daha sağlıklı bir hale getirmesi gerekiyor. Çünkü vatandaştan haklı eleştiriler de dinlediğim gibi bilgi eksikliğinden kaynaklanan haksız eleştiri de oldukça fazla. Yukarıda sözünü ettiğim haberler için linkler: Muğla’dan Haber Var sayfası 13 Ocak 2019 “Hak mı, lütuf mu? tartışmaları devam ediyor(https://www.facebook.com/mugladanhabervar/posts/2029301747185507?__tn__=K-R)             Dalaman Gazetesi sayfası 13 Şubat 2019 “65 Yaş kartı kullanan yaşlıların çektiği işkence” https://dalamangazetesi.com/65-yasli-karti-kullanan-yaslilarin-cektigi-iskence.html?fbclid=IwAR23jWPDjb-abF9y4DdJ4PmxsyvR5cG4XZC_oxPSo29oRe-jyAXEb5M_LPU